Το μαντηλάκι τσέπης ή μαντηλάκι σακακιού ή pocket square ή pochette είναι το γνωστό, τετράγωνο κομμάτι υφάσματος το οποίο τοποθετείται στην εξωτερική τσέπη του σακακιού των ανδρών, για αισθητικούς λόγους. Επιλέγεται συνήθως σε ζωηρά χρώματα για να δώσει ένταση και στυλ στην εμφάνιση. Αν λοιπόν αναλογιστεί κανείς ότι το ανδρικό κοστούμι όπως το γνωρίζουμε σήμερα έκανε την εμφάνισή του στα τέλη του 19ου αιώνα, θα κατέληγε στο συμπέρασμα ότι το μαντηλάκι του σακακιού έχει μία σύντομη ιστορία, τουλάχιστον συντομότερη από αυτή του κουστουμιού.
Το μαντηλάκι τσέπης κάνει όμως την έκπληξη. Από όλα τα αξεσουάρ και είδη ένδυσης του σύγχρονου gentleman, το μαντήλι τσέπης έχει, με κάποιες παραλλαγές, τη μακροβιότερη ιστορία. Συγκεκριμένα, το τετράγωνο μαντήλι κάνει την εμφάνισή του στην αρχαιότητα. Και όπως όλες οι δημιουργίες οι οποίες έγιναν τότε και εντυπωσιάζουν ακόμη και σήμερα, το μαντηλάκι τσέπης πρωτοχρησιμοποιήθηκε στην αρχαία Ελλάδα. Βέβαια, το μαντήλι τω αρχαίων Ελλήνων δεν ήταν χρωματιστό και δεν ήταν αξεσουάρ μόδας, αλλά ένα απλό κομμάτι ύφασμα το οποίο κρατούσαν οι επιφανείς πολίτες για πρακτικούς λόγους. Ένας από αυτούς ήταν ότι μαντήλια ποτισμένα με κάποιο άρωμα χρησιμοποιούνταν για να προστατεύσουν τους κατόχους από άσχημες μυρωδιές.
Παρόλο που πολλοί είναι εκείνοι οι οποίοι επιμένουν σχετικά με το γεγονός ότι τα μαντήλια εκείνης της εποχής έχουν τόσο μεγάλες διαφορές σε σχεδιασμό και χρήση από τα σημερινά κομψά μαντηλάκια τσέπης που δε θα πρέπει να θεωρείται ότι έχουν οποιαδήποτε σχέση, δεν παύει να είναι ένα “αξεσουάρ” το οποίο αποτελούσε αναπόσπαστο κομμάτι της εμφάνισης του gentleman εκείνης της εποχής, ο οποίος δεν έκανε βήμα χωρίς αυτό.
Η χρήση αυτή του μαντηλιού συνεχίστηκε για όλα τα χρόνια που ακολούθησαν περνώντας στον Μεσαίωνα. Ο βασιλιά της Αγγλίας Ριχάρδος ο II (1367-1400) χρησιμοποιούσε το μαντήλι για πρακτικούς λόγους υγιεινής, ενώ η συνήθεια της χρήσης του μαντηλιού για τους λόγους αυτούς έγινε την εποχή εκείνη πολύ κοινή.
Από το 1400 ξεκίνησε η μετατροπή του μαντηλιού σε αξεσουάρ το οποίο πέρα από την πρακτικότητά του προσέδιδε και στυλ στους κατόχους του. Μεταξωτά μαντήλια με όμορφα σχέδια, κεντήματα και δαντέλες κάνουν την εμφάνισή τους. Τα όμορφα κεντημένα μαντήλια από εξωτικά υφάσματα – όπως το μετάξι – θεωρούνται εξαιρετικά πολύτιμα και περνούν από γενιά σε γενιά. Το μαντήλι γίνεται ένα ακόμη μέσο για την επίδειξη του πλούτου ή της θέσης του κατόχου τους.Η χρήση του αρώματος στα μαντήλια εξακολουθεί να είναι μία συνήθεια που αρέσει στους ευγενείς της εποχής εκείνης. Και ενώ τα μαντήλια εμφανίζονταν σε κάθε δυνατό σχήμα και χρώμα, η Μαρία Αντουανέτα, μην μπορώντας να ανεχτεί την αναρχία αυτή, αποφάσισε πως είναι καλύτερα να υπάρχει ένα μόνο μέγεθος για τα μαντήλια, οπότε και έβαλε τον βασιλιά σύζυγό της να θεσπίσει το μέγεθος 40cm*40cm σαν το standard μέγεθος του μαντηλιού.
Προχωρώντας στον 18o αιώνα, το μαντήλι γίνεται ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο αξεσουάρ. Την εποχή εκείνη το μαντήλι τσέπης δεν είναι μαντήλι σακακιού αλλά μαντήλι παντελονιού. Καθώς χρησιμοποιούνταν για να σκουπίζουν οι κύριοι τη μύτη τους ή για άλλους συναφείς λόγους δε θεωρούνταν σωστό να τοποθετείται το μαντήλι σε μέρος που να φαίνεται. Αντίθετα, όντας βρώμικο, τοποθετούνταν στην τσέπη του παντελονιού, μαζί με άλλα αντικείμενα.
Με την έλευση του κουστουμιού όπως το ξέρουμε σήμερα επήλθε μία αλλαγή στην τοποθέτηση του μαντηλιού. Όταν το μαντήλι ήταν καθαρό, τοποθετούνταν στην τσέπη του σακακιού, προκειμένου να παραμένει καθαρό και να μην μπλέκεται με άλλα βρώμικα κατά κανόνα αντικείμενα που θα μπορούσε να έχει κάποιος στην τσέπη του παντελονιού. Μετά τη χρήση το μαντήλι μεταφερόταν από το σακάκι, στο παντελόνι.
Εν συνεχεία, με την έλευση του χαρτομάντηλου μίας χρήσης, η χρήση του μαντηλιού για όλους υγιεινής διεκόπη. Τότε το καθαρό μαντήλι τοποθετούνταν στην τσέπη του σακακιού και έμενε εκεί σαν ένδειξη καθαριότητα και κύρους για έναν κύριο. Όταν προέκυπτε η ανάγκη ένα κύριος πρόσφερε το καθαρό του μαντήλι σε μία κυρία, πράξη η οποία ακόμη και σήμερα αποτελεί ένδειξη ενός αγνού gentleman.
Στη σημερινή εποχή το μαντήλι είναι ένα από τα πιο δημοφιλή ανδρικά αξεσουάρ. Η δημοφιλία του casual ντυσίματος ακόμη και σε εκπροσώπους θεσμών οι οποίοι παραδοσιακά και κλασικά ντύνονται με κοστούμι και γραβάτα, έκανε τη γραβάτα λιγότερο δημοφιλή και έφερε στο προσκήνιο το μαντηλάκι τσέπης. Γιατί καλό το casual αλλά δεν είναι δυνατό να εμφανίζεσαι χωρίς τίποτα, καταντάει αφόρητα βαρετό.